MARKALARIN ULUSAL VE ULUSLARARASI TESCİLİ

1. Genel Olarak

Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dahil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir (SMK 4/1).

Kanun koyucu marka olabilecek işaretleri sayarken kanunda gösterilen şartları sağlaması halinde her türlü işaretin marka olabileceğini açıkça belirtmiştir. Bu sayede hangi işaretlerin marka olup olamayacağı konusundaki tartışmalara da son vermiştir.

Markaların tescili zorunlu değildir. Tescil, marka sahibinin haklarının ihlalini önlemek için bir koruma aracıdır. Markalar tescil edilmesi veya başvurusunun yapılması ile Sınai Mülkiyet Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet Hükümleri ile korunma altına alınır.

2. Markaların Ulusal Tescili

a- Başvuru

Marka tescil başvuruları SMK 11’de sayılan belgelerle beraber Türk Patent’e yapılır. Başvuruya konu mal veya hizmetler 12/7/1995 tarihli ve 95/7094 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılmamız kararlaştırılan Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin Nis Anlaşmasına göre sınıflandırılır (SMK 11/3).

Türk Patent tarafından 2017 yılında yayınlanan Marka Tescı̇l Başvurularına Aı̇t Mal Ve Hı̇zmetlerı̇n Sınıflandırılmasına İlı̇şkı̇n Teblı̇ğ’e göre mallar 34 hizmetler 11 olmak üzere 45 sınıftan oluşmaktadır.

b- Başvurunun incelenmesi

Yapılan başvurular öncelikle şekil bakımından incelenir. Şekli yönden eksiklik bulunmadığına ilişkin karar verilmesi halinde başvuru, başvurunun alındığı tarih, saat ve dakika itibarıyla kesinleşir. Şekli bir eksiklik bulunması hâlinde başvuru sahibine eksikliği gidermesi için iki ay süre verilir (SMK 15/1).

Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine yönelik eksiklik bulunması hâlinde başvuru tarihi eksikliğin giderildiği tarih, saat ve dakika itibarıyla kesinleşir. 11 inci maddenin birinci fıkrasının (d), (e) ve (f) bentlerine ilişkin eksiklikler başvuru tarihinin kesinleşmesini etkilemez (SMK 15/2).

Buna göre aşağıdaki belgelerin eksik olması durumunda, başvuru eksikliğin giderildiği tarihte kesinleşir.

- Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içeren başvuru formunu,

- Marka örneğini,

- Başvuruya konu mal veya hizmetlerin listesini,

- Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir bilgi.

Fakat aşağıda sayılan belgelerin eksik olması başvuru tarihinin kesinleşmesini etkilemez.

- Başvuru, ortak marka veya garanti markası için yapılmışsa 32 nci madde kapsamında düzenlenmiş teknik şartnameyi,

- Rüçhan hakkı talebi varsa rüçhan hakkı talep ücretinin ödendiğini gösterir bilgiyi,

- Marka örneğinde Latin alfabesi dışında harf veya harfler kullanılmışsa bunların Latin alfabesindeki karşılığını, kapsar.

Her başvuruyla sadece bir markanın tescili talep edilebilir. Mal veya hizmetlerin aynı sınıflarda yer almaları benzer olduklarına, farklı sınıflarda yer almaları da benzer olmadıklarına karine teşkil etmez. Marka başvurusu, başvuru sahibinin talebi üzerine, tescil edilene kadar, başvuru kapsamındaki mal veya hizmetler bakımından iki ya da daha fazla başvuruya bölünebilir. Marka başvurusunda yer alan içerikte, marka örneğinde veya mal ya da hizmet listesinde değişiklikleri kapsamayan imla hataları ve açık maddi hatalar başvuru sahibinin talebi üzerine düzeltilir.

Başvurunun şekli yönden incelenmesi ve eksiklik bulunmadığının kesinleşmesinin ardından esasa yönelik incelemeye geçilir ve SMK 5 te yer alan mutlak red nedenleri bakımından başvuru incelenir. İnceleme sonucunda, başvurunun, başvuru kapsamındaki mal veya hizmetlerin bir kısmı ya da tamamı için tescil edilemeyeceği sonucuna varılırsa başvuru bu mal veya hizmetler bakımından reddedilir.

Başvuru şartlarının şekil ve esasa ilişkin olarak eksiksiz şekilde yerine getirilmesi ve yapılan inceleme sonunda bu şartları sağladığı kesinleşmiş bulunan başvurular bültende yayımlanır.

c- Başvurunun yayımlanmasına ilişkin görüşler ve itirazlar

Başvurunun incelenmesi sonucunda bültende yayımlanan başvuru nihai olarak kesin hale gelmez. Başvurunun yayımlanmasının ardından üçüncü kişiler mutlak red nedenleri bulunduğu konusunda görüş bildirebilir veya başvuruya itiraz edebilirler. Başvurunun yayımlanması hakkında herkesin görüş bildirme hakkı mevcuttur fakat her görüş bildirenin başvuruya itiraz hakkı bulunmamaktadır. İtiraz hakkım yalnızca ilgili kişilere tanınmıştır (SMK 18/1).

1- Üçüncü kişi görüşü

Marka başvurusunun yayımlanmasından ardından herkes, marka başvurusunun 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi hariç olmak üzere diğer bentleri kapsamında tescil edilemeyeceğini belirten yazılı ve gerekçeli görüşlerini markanın tesciline kadar Türk Patent’e sunabilir. Ancak bu kişiler, Türk Patent nezdinde yapılan işlemlere taraf olamaz. İşlemlerin tarafı olamadıkları için görüşlerinin dikkate alınmaması durumunda dava açamazlar. Türk Patent, görüşleri değerlendirir ve görüşlerin yerinde olduğuna kanaat getirirse marka başvurusunu kısmen veya tamamen reddeder.

2- Başvuruya yayıma itiraz

a) Genel olarak

Bültende yayımlanmış̧ bir marka başvurusunun, 5 inci veya 6 ncı maddelere göre tescil edilmemesi gerektiğine ilişkin itirazlar ilgili kişiler tarafından marka başvurusunun yayımından itibaren iki ay içinde Türk Patent’e yapılır.

İtiraz, yazılı ve gerekçeli olarak Türk Patent’e yapılır. İtiraz gerekçelerinin birinci fıkrada belirtilen süre içinde sunulmaması hâlinde itiraz yapılmamış̧ sayılır. İtirazın incelenmesi için itiraz süresi içinde ücretin ödenmesi ve aynı süre içinde ücretin ödendiğine ilişkin bilginin Türk Patent’e sunulması zorunludur.

b) Kullanım kanıtı

SMK 19/2 beş yıldan daha uzun süredir tescilli markalara yapılan itirazlarda itiraz gerekçesi markaların kullanıldığının ispat edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Hükme göre, SMK 6/1 kapsamında yapılan itirazlarda, itiraz gerekçesi markanın itiraza konu başvurunun başvuru veya rüçhan tarihinde Türkiye’deen az beş yıldır tescilli olması şartıyla, başvuru sahibinin talebi üzerine, itiraz sahibinden, itiraza konu başvurunun başvuru veya rüçhan tarihinden önceki beş yıllık süre içinde itiraz gerekçesi markasını itirazına dayanak gösterdiği mal veya hizmetler bakımından Türkiye’de ciddi biçimde kullanmakta olduğuna ya da kullanmamaya dair haklı sebepleri olduğuna ilişkin delil sunması talep edilir. İtiraz sahibi tarafından bu hususların ispatlanamaması durumunda itiraz reddedilir. İtiraz gerekçesi markanın, tescil kapsamındaki mal veya hizmetlerin sadece bir kısmı için kullanıldığının ispatlanması hâlinde itiraz, sadece kullanımı ispatlanan mal veya hizmetler esas alınarak incelenir.

Bu şekilde yayına itirazın iyiniyetli olmayan şekilde kullanılmasının sınırlandırılması amaçlanmıştır.

d- Karara itiraz

Türk Patent tarafından alınan kararlardan zarar gören taraflar, kararlara karşı itiraz edebilir. İtiraz, kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde yazılı ve gerekçeli olarak Türk Patent’e yapılır. İtiraz gerekçelerinin bu süre içinde sunulmaması hâlinde itiraz yapılmamış̧ sayılır. İtirazın incelenmesi için itiraz süresi içinde ücretin ödenmesi ve aynı süre içinde ücretin ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulması zorunludur. İtiraz süresinden sonra itiraz gerekçeleri değiştirilemez ve yeni gerekçeler eklenemez (SMK 20).

Bu itirazlar YİDK ( Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu ) tarafından incelenir. Şekli bakımdan eksiklik bulunmayan itirazlar, Kurul tarafından incelenir.

Kurul, taraflardan itirazlara ilişkin görüşlerini süresi içinde bildirmelerini ister. Kurum gerekli gördüğü takdirde taraflardan ek bilgi ve belge sunmalarını isteyebilir. İstenilen ek bilgi ve belgelerin veya görüşlerin süresinde Kuruma sunulmaması hâlinde itiraz, mevcut bilgi ve belgeler kapsamında değerlendirilir. Kurul, 19 uncu maddenin üçüncü fıkrası uyarınca verilen kararlara karşı yapılan itirazlarda, gerekli görürse, tarafları 19 uncu maddenin dördüncü̈ fıkrasına göre uzlaşmaya teşvik edebilir. Kurul, itiraz hakkında yapacağı inceleme ve değerlendirme sonucunda Kurumun nihai kararını verir (SMK 21).

e- Sonuç olarak

Yukarıda anlatmış olduğumuz süreçlerin tamamlanmasından ardından tescil edilmiş olan bir marka başvuru tarihinden itibaren on yıl boyunca korunur. Bu süre onar yıllık dönemler halinde sınırsız şekilde uzatılabilir. Bu uzatma talebi marka sahibi veya onun yetkili kıldığı vekili tarafından yapılabilir. Uzatma talebi koruma süresinin bittiği altı ay içerisinde yapılır. Uzatma süresi mevcut tescilin sona erdiği gün itibariyle başlar. Koruma süresinin sona ermesinin ardından altı ay içerisinde yenilenmeyen markalar hükümsüz hale gelir

3. Markaların Uluslararası Tescili

Ülkemizde tescil edilen bir marka kural olarak yalnızca ülkemizde korunur. Farklı ülkelerde bu korumadan faydalanmak isteyenlerin o ülkelerde de markalarını tescil ettirmeleri gerekir. Bazı uluslararası anlaşmalar farklı farklı başvuru yapılmadan yetkili bir ofise yapılan başvuru ile anlaşmanın tarafı olan ülkelerde markanın tescil talebinde bulunabilmesi olanak sağlar.

Ülkemizde de uygulanan Madrid protokolüne göre marka sahipleri İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan WIPO ya yapacakları başvuru ile birçok ülkede markalarına koruma sağlayabilirler. Madrid protokolünde faydalanabilmek için tescili istenen markanın Ülkemizde tescil edilmiş olması veya tescil başvurusunda bulunulmuş olması gerekir. Başvuruda markanın hangi ülkelerde korunmasının istendiği açıkça belirtilmelidir.

WIPO ya başvuru yapılmasının ardından şekli inceleme yapılır Başvurunun uygunluğu kabul edilirse uluslararası sicile kaydedilir ve WIPO gazetesinde yayımlanır bunun ardından WIPO marka korumansın talep edildiği ülkelere bildirimde bulunur. Bildirimi alan taraflar 1 yıl en geç 18 ay içerisinde markanın ülkelerinde tescil edilip edilmeyeceği konusunda karar vermeleri gerekir. Verilen karar WIPO tarafından uluslararası sicile kaydedilerek başvuru sahibine bilgilendirilir.

Taraflarca ülkelerine ait mevzuatlara uygun yaptıkları inceleme sonucunda mevzuata uygun olduğuna karar verilmesinin ardından başvurunun tesciline karar verilir.

Uluslararası marka başvurusu için menşe ofise yani ülkemizde Türk patent’e ve WIPO ya olmak üzere iki ayrı ücret ödenir. Bu sistem kullanılmasaydı eğer başvuru yapılan her ülkeye ayrı ayrı başvuru ücreti ödemek, ayrı ayrı dillerde başvuru belgeleri hazırlamak ve başvuru yapmak gibi zorluklar ortaya çıkacaktı. Madrid sistemi tüm bu zorlukları bertaraf etmektedir.

Madrid protokolüne göre yapılan uluslararası başvurular menşei ülke başvurusuna 5 yıl süreyle bağımlı kalır. 5 yıllık süre içerisinde asıl başvuru veya esas tescil reddedilir iptal edilir veya hükümsüz kılınırsa uluslararası başvuru da düşer. 5 yıllık sürenin sona ermesinden itibaren uluslararası başvuru asıl başvurudan bağımsız hale gelir.

4. Kaynakça

- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu

- 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu

- Suluk, Cahit / Karasu, Rauf / Nal, Temel Fikri Mülkiyet Hukuku, Seçkin Yayıncılık , 4. Baskı, Ankara, 2020

- https://www.aksoy-ip.com/post/uluslararasi-marka-tescili

Av. Emre DÖNMEZ & Stj. Av. Muhammed AY