EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI SEBEBİYLE AÇILAN BOŞANMA DAVALARI

Evlilik temel olarak kadın ve erkeğin evlenme iradelerini resmi memur önünde kanunun ön gördüğü şekli şarta uygun olarak belirtmeleri ile gerçekleşir. Kanunlara uygun olarak kurulmuş evlilik birliğinin sonlandırılması ise boşanma davası ile gerçekleşir. Boşanma davaları pek çok farklı sebepten açılabilir. En yaygın olarak görülen boşanma sebepleri; zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış; suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı nedeniyle boşanma, evlilik birliğinin temelinden sarsılması veya yaygın kullanılan ismiyle şiddetli geçimsizliktir.

Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle Açılan Boşanma Davası

Türk Medeni Kanunu Madde 166’da düzenlenen “Evlilik Birliğinin Sarsılması”, özel boşanma sebeplerinden ayrı olarak düzenlenmiştir. Özel boşanma sebeplerinde, sebebin gerçekleşmesi ortak hayatı çekilmez hale getirmişse, kusuru olmayan veya az kusurlu tarafın talebi sonucu boşanmayla sonuçlanmaktayken, genel boşanma sebebi olan evlilik birliğinin sarsılması, somut uyuşmazlığa göre hakim tarafından değerlendirilecek ve buna göre karar verilecektir.

Türk Medeni Kanunu Madde 166/I’e göre ‘’Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenemeyecek derecede temelden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.’’ Türk Medeni Kanunu Madde 166/III’e göre “Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır.”

Evlilik birliğinin temelinden sarsılmasının sebepleri kanun koyucu tarafından keskin hatlarla çizilmiş değildir. Her evlilik için farklı sebepler boşanma sebebini oluşturabilir. Çiftler arasında fikir ayrılıklarının olması, eşlerden birinin ortak hayatı devam ettiremeyecek şekilde hareket etmesi, anlaşmazlıklar yaşanması, ortak konutun terki, eşe karşı fiziksel, psikolojik, ekonomik şiddet uygulama, ilgisizlik, sevgisizlik, ailelerin evliliğe aşırı müdahalesi, alkol bağımlılığı, eşe iftira atma, herhangi bir biyolojik sebep olmaksızın cinsel ilişkiden kaçınma, uygulamada genel olarak görülen evlilik birliğinin temelden sarsılmasından kaynaklı boşanma sebepleridir.

TARAFLARIN KUSURLARI ve BOŞANMA SEBEPLERİ

Şiddetli geçimsizlik nedeni ile evliliğin devam edemeyeceğini düşünen her eş boşanma davası açma hakkına sahiptir. Bu maddeden anlaşılacağı üzere şiddetli geçimsizlik nedeni ile açılan boşanma davasında davacı eşin kusursuz olması şartı aranmaz fakat kusur oranlarının davanın seyrine etkisi vardır.

Kusursuz veya az kusurlu eşin açtığı boşanma davasında karşı tarafın daha fazla kusurlu olduğu kanıtlanır ve evlilik birliğinin devamının mümkün olmadığı hâkim tarafından takdir edilirse boşanma kararı verilir.

Daha fazla kusuru bulunan eş; diğer eşin de az da olsa kusurlu olduğunu ispat eder ve davalı eş de davaya itiraz etmez ise boşanma gerçekleşir. Davalı tarafın itiraz etmesi durumunda hâkim Türk Medeni Kanunu 166/II’ye göre karar verir: “Davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.” İlgili hüküm uyarınca, davacının boşanma talebine itiraz eden davalı, evlilik birliğinin devamında herhangi bir korunmaya değer yarar kalmamasına rağmen sadece itiraz etme amaçlı bu hakkını kullanıyorsa, hakim takdir yetkisini kullanarak tarafların boşanmasına karar verebilir.

Yukarıda belirtilen boşanma sebeplerinde tarafların kusurlarına bakılacak olursa;

Eşler Arasında Fikir Ayrılıklarının Olması

Evlilik iki kişinin duygu ve fikir birliği içerisinde ortak bir hayat sürdürmeleridir. Bu birlik içerisinde fikri uyuşmazlıklar yaşanması ve çatışmalar evlilik birliğini temelden sarsmış olabilir. Fakat her fikir ayrılığı boşanma sebebi sayılamayacaktır. Şöyle ki; yaşanan fikir ayrılığı tarafların evlilik birliğini sürdürmesini mümkün kılmıyorsa ve sürekli nitelikteyse evlilik birliğinin temelden sayıldığı kabul edilebilir. Nitekim yukarıda bahsedildiği üzere, her bir boşanma sebebi tarafların evlilik birliği özelinde, kendi örf ve adetleri kapsamında değerlendirilecektir.

Eşe Karşı Fiziksel, Psikolojik, Ekonomik Şiddet

Eşe karşı şiddet çoğunlukla fiziksel olarak görülse de psikolojik ve ekonomik olarak da sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Fiziksel şiddet el ile eşi darp etme, dayak, itekleme veya tokat olabilir. Psikolojik ve ekonomik şiddet ise eş üzerinde psikolojik baskı kurmak, ekonomik durumunu aşağılama, ekonomik baskı yapma, gelirin paylaşılmaması eşe karşı şiddet olarak kabul edilir ve geçerli boşanma sebebi olarak sayılacaktır. Ekonomik şiddet özelinde bir eşin çalışmasına diğer eşin izin vermemesi veya çalışma imkanı olmasına rağmen eşlerden birinin çalışmaması ve tek eşin evi geçindirmesi uygulamada sıklıkla karşılaşılan boşanma sebeplerindendir.

Ailelerin Evliliğe Aşırı Müdahalesi

Eşler arasındaki ilişkiye herhangi bir eşin ailesinin fazla müdahil olması ve buna izin veren taraf boşanmada kusurlu sayılır.

Aşırı Alkol Tüketimi (Bağımlılık)

Alkol ve uyuşturucu madde gibi bağımlılık yapan ürünlerin kullanımı ortak hayatı zorlaştırır ve evliliği çekilmez hale getiren durumlarda evlilik birliğini temelden sarsan nedenlerdendir.

Özetle, yukarıda sayılan sebeplerle sınırlı kalmamak üzere, eşlerden her birinin evlilik birliğini temelinden sarsacak nitelikteki kusurlu davranışları boşanma sebebi olarak sayılabilecektir. Belirtmemiz gerekir ki, kanunda sınırlı sayıda belirtilen ve özel boşanma sebepleri olan zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı gibi sebeplerden birinin veya birkaçının gerçekleşmesi, aynı zamanda evlilik birliğini temelinden sarsmış olacaktır. Dolayısıyla boşanma talebinde bulunan eş, bu talebini özel boşanma sebeplerinden birine veya birkaçına dayandırıyorsa, aynı zamanda gerçekleşen kusurlu davranış sonucu evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını da öne sürebilir.

Av. Asil ÖZKAN & Stj. Av. Aybüke AKKANAT